Bijlagen jaarrekening

Met ingang van het boekjaar 2023 geeft het college van Burgemeester en Wethouders zelf een rechtmatigheidsverantwoording af bij de jaarrekening. Dit is zo vastgelegd in de Verordening financiële sturing, verantwoording en controle 2023 (hoofdstuk 2.7). In de rechtmatigheidsverantwoording rapporteert het college aan de raad over afwijkingen met een verantwoordingsgrens van 1% van de totale lasten van de gemeente, inclusief de toevoegingen aan de reserves. In de paragraaf bedrijfsvoering worden de geconstateerde afwijkingen (fouten of onduidelijkheden) groter dan € 0,5 miljoen nader toegelicht.

Een onderdeel van de rechtmatigheid is het begrotingscriterium, dat betrekking heeft op de grenzen van de baten en lasten in de door de raad geautoriseerde begroting. Dat geldt zowel voor de exploitatie en investeringskredieten, en de hiermee samenhangende programma’s waarbinnen de financiële beheershandelingen tot stand moeten zijn gekomen. De begrotingsrechtmatigheid wordt beoordeeld op het niveau waarop de begroting door de raad is geautoriseerd, zijnde de begrotingsprogramma’s.

In de programmaverantwoording geven we vooral een toelichting op de netto begrotingsafwijking, zijnde het jaarresultaat. In deze bijlage begrotingsrechtmatigheid geven we een toelichting op de bruto afwijkingen, dus de lasten en baten afzonderlijk (vóór reservemutaties).

Uitgangspunt is dat iedere overschrijding van de lasten van de begroting als onrechtmatig wordt beschouwd. Afwijkingen worden als acceptabel aangemerkt in de volgende situaties:

1. Er is sprake van een overschrijding waarbij direct gerelateerde inkomsten de overschrijding compenseren.
2. Er is sprake van een overschrijding op een open-einde regeling.
3. Er sprake is van een begrotingsoverschrijding die past binnen het bestaande beleid van de raad.

Begrotingsoverschrijdingen die voldoen aan deze uitgangspunten worden opgenomen in de rechtmatigheidsverantwoording (voor zover de verantwoordingsgrens voor afzonderlijke fouten of onduidelijkheden is overschreden). Deze worden daarin niet verder toegelicht. De toelichting hiervan is opgenomen in deze paragraaf begrotingsrechtmatigheid. We hanteren hiervoor een grens van € 0,5 miljoen op programmaniveau.

Onderschrijdingen van lasten of investeringskredieten en/of lagere of hogere baten dan begroot, worden op basis van de financiële verordening formeel als onrechtmatig beschouwd. Deze worden als rechtmatig aangemerkt als deze toereikend zijn toegelicht in de kwartaalrapportages en/of de programmarekening. Deze toelichtingen zijn opgenomen in deze bijlage. Deze afwijkingen van de begroting worden daarom niet opgenomen in de rechtmatigheidsverantwoording.

bedragen x € 1.000

1. Wonen

De onderschrijding van de lasten en baten is te verklaren door:

• Door vertraging in de uitvoering hebben we minder geld uitgegeven aan de huisvesting van vergunninghouders, zoals gemeld in de 4de kwartaalrapportage 2023. Dit geld wordt in 2024 alsnog ingezet voor dit doel.
• De voortgang en grondverkoop binnen de grondexploitaties was lager dan begroot. Hierdoor zijn de gerealiseerde kosten, de grondopbrengsten en de mutatie van het onderhanden werk lager dan begroot.
• Doordat we minder grond hebben verkocht in Oosterwold zijn de grondopbrengsten en exploitatiebijdragen lager dan begroot. Hierdoor zijn ook de stortingen in de reserve Fonds Verstedelijking Almere en de voorziening kostenverhaal lager.

2. Openbare ruimte

De overschrijding van de lasten en baten is te verklaren door:

• Zoals gemeld in de 4e kwartaalrapportage 2023 zijn de kosten voor het beheer en onderhoud hoger dan begroot. Voor een deel komt dit door onvermijdelijke stormschade, en meer (nood)reparaties door de ouder wordende stad. Ook de kapitaallasten zijn hoger dan begroot, door een correctie op de afschrijvingen over oude jaren. Deze hogere kapitaallasten zijn gedekt uit de daarvoor bestemde kapitaallastenreserve.
• De kosten voor de riolering zijn ook hoger dan begroot, zoals gemeld in de 4e kwartaalrapportage. Dit komt vooral doordat de prijsstijgingen hoger uitvielen dan begroot. Ook zijn extra kosten gemaakt door brandschade aan een stuk afvalwaterriool.
• De opbrengsten zijn hoger dan begroot, voornamelijk door hogere inkomsten uit de restfracties van ingezameld afval.

3. Veiligheid en handhaving

De onderschrijding van de lasten is te verklaren door:

• Door krapte op de arbeidsmarkt hebben wij niet alle vacatures, waaronder die van BOA's, direct kunnen invullen en is er minder ingehuurd. Deze kosten zijn daardoor lager dan begroot,
• De kosten voor de omgevingsvergunningen zijn lager dan begroot. Dat komt doordat we niet alle vacatures direct konden invullen en doordat de kosten voor de invoering van de Omgevingswet deels zijn doorgeschoven naar latere jaren.
• Ook bij de omgevingsdienst konden niet alle vacatures direct worden ingevuld, waardoor zij minder werk hebben kunnen uitvoeren. Hierdoor zijn de kosten lager dan begroot.

De overschrijding van de baten is te verklaren door:

• Aan het eind van het jaar hebben we via de decembercirculaire extra geld gekregen voor de invoering van de Omgevingswet. Hier was in de begroting geen rekening mee gehouden.
• We hebben vluchtelingen gehuisvest in de voormalig brandweerkazerne op de Markerkant. Hiervoor hebben we een vergoeding gekregen van het COA, waardoor de inkomsten hoger zijn dan begroot.

4. Dienstverlening en samenwerking met de stad

De onderschrijding van de lasten is te verklaren door:

• Vanuit het coalitieakkoord is geld beschikbaar gesteld voor het wijkgericht werken. Deze aanpak is later gestart, waardoor het geld in 2023 niet is uitgegeven. Ook is er geld overgebleven door tijdelijk niet ingevulde vacatures.
• Door stijging van de rekenrente hebben wij minder geld hoeven storten in de pensioenvoorziening voor (oud) wethouders.

De overschrijding van de baten is kleiner dan € 0,5 miljoen.

5. Diversiteit en inclusie

Op dit programma zijn er geen afwijkingen groter dan € 0,5 miljoen.

6. Economie

De onderschrijding van de lasten is te verklaren door:

• Door vertraging bij de projecten van het Fonds Verstedelijking Almere is er minder geld uitgegeven dan begroot. Dit wordt verder toegelicht in de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.

De onderschrijding van de baten is kleiner dan € 0,5 miljoen.

7. Onderwijs

De onderschrijding van de lasten en baten is te verklaren door:

• De kosten voor de uitvoering van de volwasseneneducatie zijn lager dan begroot. Door personele wisselingen is er vertraging in de uitvoering, waaronder het regioplan laaggeletterdheid.
• We hebben minder uitgegeven aan het onderwijsachterstandenbeleid dan begroot. We krijgen hiervoor geld dan het Rijk. We hebben het in 2023 ontvangen bedrag geheel in de begroting opgenomen, maar geven dit verspreid over 3 jaar uit. We verantwoorden de ontvangen baten gelijk aan de gerealiseerde kosten. Doordat de kosten lager zijn dan begroot, zijn ook de baten lager dan begroot. Per saldo is dit neutraal.
• De inkomsten voor de huisvesting van het basisonderwijs zijn hoger dan begroot. Dit komt vooral doordat wij meer (nuts)kosten in rekening hebben gebracht dan waar in de begroting rekening mee was gehouden. Dat geldt ook voor het onderhoud dat wij voor de schoolbesturen uitvoeren. Doordat we meer onderhoud hebben uitgevoerd hebben wij meer kosten in rekening gebracht, en zijn de inkomsten dus hoger dan begroot.

• Door vertraging bij de projecten van het Fonds Verstedelijking Almere is er minder geld uitgegeven dan begroot. Dit wordt verder toegelicht in de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.

8. Gezondheid

De onderschrijding van de lasten en baten is te verklaren door diverse kleine verschillen. Zo zijn er lagere personeelskosten, onder andere doordat vacatures later ingevuld zijn. Ook hebben we een deel van de personeelskosten uit een rijkssubsidie kunnen betalen (GALA). Tot slot is er ook vertraging opgetreden bij de uitvoering van het relatie- en scheidingsloket.

9. Sociale voorzieningen en zorg

De onderschrijding van de lasten is te verklaren door:

• De kosten voor de energietoeslag 2023 zijn lager dan begroot. We hebben minder aanvragen ontvangen dan waar op basis van 2022 rekening mee was gehouden. Aanvragen kan ook nog in de eerste helft van 2024, we verwachten dan alsnog een deel van de kosten te maken.
• De bijstandskosten zijn lager dan begroot. Er waren minder aanvragen voor de bijstand zelfstandigen. Ook was het gemiddelde bedrag per cliënt lager.
• Door vertraging in de uitvoering van projecten van het regionaal werkbedrijf hebben wij minder geld uitgegeven aan re-integratie.
• Er is sprake van een onderbesteding op de inburgering doordat er minder inburgeringstrajecten waren dan waar in de begroting rekening mee gehouden.

De overschrijding van de baten is te verklaren door:

• We hebben veel geld vooruit ontvangen voor de hulpverlening aan gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire (KOT). We ontvangen dit geld in één keer, maar geven dit verspreid over meerdere jaren uit.
• We hebben extra bijdragen en subsidies ontvangen voor de kosten voor de regionale Wmo, in het bijzonder de vrouwenopvang.
• We hebben meer subsidie ontvangen voor re-integratietrajecten voor inwoners met een korte en middellange afstand tot de arbeidsmarkt. Dit extra geld is daar ook voor ingezet. Per saldo is dit neutraal.
• Door de onderbesteding op de inburgering zijn ook de inkomsten uit de specifieke uitkering voor inburgering lager.

10. Jeugdzorg

De overschrijding van de lasten en baten is te verklaren door hogere kosten bij de aankoopcentrale Flevoland voor de uitvoering van de regionale jeugdhulp in Flevoland. Dit komt onder andere door hogere projectkosten en hogere kosten door de aanbesteding van de jeugdhulp met verblijf. Deze kosten worden via de baten doorbelast aan de regiogemeenten. De kosten voor Almere zijn ook opgenomen op het programma jeugdhulp.

11. Dierenwelzijn

Op dit programma zijn er geen afwijkingen groter dan € 0,5 miljoen.

12. Ontwikkeling van de stad

De onderschrijding van de lasten is te verklaren door:

• Er is minder uitgegeven aan de opgave Almere Centrum. In 2023 is er vooral gewerkt aan planvoorbereiding. De uitvoering vindt in latere jaren plaats.
• Door vertraging in de projecten van het Fonds Stedelijke Vernieuwing is er minder geld uitgegeven dan begroot. Dit geld blijft binnen de reserve beschikbaar voor uitvoering in latere jaren.
• Van het Rijk ontvangen we geld voor de Ruimtelijke Strategische Verkenning Pampus. Door vertraging in de uitvoering is niet al het geld uitgegeven, en zijn dus ook de inkomsten van het Rijk lager.

De overschrijding van de baten is kleiner dan € 0,5 miljoen.

13. Klimaat en milieu

De onderschrijding van de lasten en baten is te verklaren door:

• Door vertraging zijn de kosten voor diverse klimaat- en duurzaamheidsprojecten lager uitgevallen dan begroot. Omdat deze grotendeels gefinancierd zijn uit bijdragen en subsidies zijn ook de inkomsten lager.
• Door vertraging bij de projecten van het Fonds Verstedelijking Almere is er minder geld uitgegeven dan begroot. Dit wordt verder toegelicht in de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.

14. Sport

De overschrijding van de lasten en baten is te verklaren door de BTW-kosten van de sportaccommodaties. Deze kunnen we niet terugvragen bij het BTW-compensatiefonds maar krijgen we vergoed via een specifieke uitkering. Dit was niet volledig in de begroting verwerkt. Hierdoor zijn zowel de lasten als baten hoger dan begroot.

15. Kunst en cultuur

Op dit programma zijn er geen afwijkingen groter dan € 0,5 miljoen.

16. Overhead en bedrijfsvoering

Er is een overschrijding op de overheadkosten van het primair proces. Vooral op de overhead van het beheer en onderhoud. Voor een deel wordt dit gecompenseerd door lagere  apparaatskosten op het programma openbare ruimte.

17. Financiën

De onderschrijding op de lasten komt vooral door vertraging van uitgaven van het bestedingsplan POK-middelen, voor de verbetering van de dienstverlening. Dit schuiven we door naar 2024. Hiervoor is een apart raadsbesluit genomen in 2024. Doordat er in 2023 geen besluit over het voorstel is genomen is de begroting niet aangepast. Hier staat voor een deel een hogere verwachte afdracht van vennootschapsbelasting tegenover.
De onderschrijding op de baten wordt vooral veroorzaakt door een lagere algemene uitkering van het gemeentefonds, vooral doordat de maatstaf huishouden met een laag inkomen lager is uitgevallen dan begroot. Hier staan deels voordelen tegenover op de rentebaten en de belastinginkomsten.

Bij investeringsprojecten wordt de begrotingsrechtmatigheid beoordeeld op het niveau van het totaal geautoriseerde kredietbedrag. Een overschrijding van het jaarbudget, passend binnen het totaalbedrag van het krediet, wordt daarmee als rechtmatig beschouwd. We hanteren hiervoor een grens van € 0,5 miljoen op kredietniveau. In 2023 is er geen sprake van kredietoverschrijdingen > € 0,5 miljoen.

Onderschrijding van kredieten zijn inherent aan de aard van kredieten, die vaak meerjarig zijn. In de bijlage Overzicht mutaties investerings- en financieringsstaat geven we inzicht in het verloop van de kredieten. Daarin is terug te zien wat de restantkredieten zijn, en er dus nog sprake is van een onderbesteding. Deze worden individueel niet toegelicht, omdat het uitgangspunt is dat besteding hiervan in latere jaren alsnog zal plaatsvinden.