Ambitie | Programmarekening 2023

Almere: stad gebouwd op idealen. Daar zijn we trots op en daar houden we aan vast. Tegelijkertijd maken we ons al lange tijd zorgen over de betaalbaarheid van woningen voor Almeerders. Een betaalbare woning is ook in Almere voor steeds minder mensen weggelegd. We hebben daarom een Woonvisie met een ambitieus stedelijk woningbouwprogramma. Dit moet ons helpen beter te sturen op de woningvoorraad, zonder de kwaliteiten van Almere daarbij te verliezen. Dit betekent ook dat de bestemming groen zoveel mogelijk wordt gerespecteerd. We willen het groen-blauwe karakter van Almere behouden zodat elke Almeerder een fijne omgeving heeft om in te wonen.

Verantwoording

Voor veel Almeerders blijft het moeilijk om een passende woning te vinden. We hebben het afgelopen jaar actief gestuurd op de verdeling van bestaande woningen. Dit was nodig, omdat de provincie onze taak dreigde over te nemen.Dit heet 'in de plaats stelling'. Dit wilden wij ten koste van alles voorkomen.
Dit leidt niet tot uitbreiding van de voorraad, maar tot een andere verdeling. De echte oplossing voor de krapte op de woningmarkt is het bouwen van meer huizen. Daarbij houden we vast aan de ambities in de woonvisie. We zien dat het steeds moeilijker wordt om deze ambities te bereiken. Het aantal woningen dat we opleveren valt tegen. Investeerders zijn voorzichtig, door de stijgende rente en nieuwe wet- en regelgeving. Aansluiting op nutsvoorzieningen, zoals stadswarmte, duurt steeds langer. Iets wat ook voor vertraging van de bouw van woningen zorgt. Het stroomnetwerk raakt vol wat betekent dat het steeds lastiger wordt om nieuwe aansluitingen op het netwerk te realiseren. Dit noemen we netcongestie. In de komende jaren gaat dit een steeds groter probleem opleveren voor de aansluiting van woningen op het stroomnet en dus op de bouw van woningen.
Wij zijn trots op ons groen-blauwe karakter als stad. Het maakt Almere aantrekkelijker om te wonen en te leven. Daarom bouwen we ook niet in het groen. We zien dat dit inbreiding, het bouwen in de al bestaande bebouwd gebied, beperkt.

We blijven vasthouden aan de ambities uit de Woonvisie

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Ook in 2023 was de Woonvisie de leidraad in ons werk. We hebben uiteindelijk 1.663 woningen opgeleverd, waarvan 480 sociale huurwoningen. We zien dat we daarmee achterlopen op het doel wat we gesteld hebben in de woonvisie. Naar aanleiding van een motie uit de raad hebben daarom ook gewerkt aan het Aanvalsplan woningbouw. Dit moet zorgen voor een versnelling van de bouw van 1.500 woningen. Met een crisisteam werken we er hard aan om deze woningen ook versneld te bouwen. We hebben ook aan een nieuwe huisvestingsverordening gewerkt om de schaarste aan woningen beter te verdelen. We hebben in 2023 gesprekken gevoerd met de raad over de uitgangspunten hiervan. Hierdoor kunnen we deze verordening in 2024 vaststellen.

De vraag naar een sociale huurwoning is nog altijd groot. De gemiddelde zoektijd voor een sociale huurwoning was 3,16 jaar in het vierde kwartaal van 2023, de gemiddelde inschrijftijd bedroeg 8,1 jaar. Beide een toename ten opzichte van het kwartaal ervoor. Hierover wordt de raad elke 3 maanden geïnformeerd. Om een antwoord te hebben op de vraag naar sociale woningbouw en naar de huisvesting van aandachtsgroepen wilden we 1.000 tijdelijke woningen bouwen. Dit duurt langer dan verwacht. In 2023 heeft de raad wel een besluit genomen over de locaties voor deze tijdelijke woningen. Een eerste stap in de goede richting.

Wel weten we inmiddels dat we de taakstelling voor het huisvesten van vergunningshouders in 2023 net niet hebben gehaald. Om dit in de toekomst wel te halen en de achterstand in te lopen hebben we inmiddels een plan van aanpak gemaakt.

Wat hadden we gepland (begroting)

De Woonvisie is de leidraad in ons werk. Het Stedelijk Woningbouwprogramma is hiervan de concrete vertaling. Onze ambitie om in de periode 2020-2030 25.000 woningen te bouwen vormt hierin de grootste ambitie. Om een antwoord te hebben op de vraag naar sociale woningbouw en huisvesting voor aandachtsgroepen bouwen we circa 1.000 tijdelijke woningen.

Om dit aantal te behalen is in de komende jaren een versnelling nodig van het te bouwen aantal woningen

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

In 2023 hebben we ingezet op de ontwikkeling van grootschalige ontwikkelgebieden. Hierdoor kunnen we sneller grote aantallen woningen bouwen. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de ontwikkeling van het Europakwartier, Olympiakwartier en Nobelhorst.
Waar we in 2022 nog dachten dat de stijgende bouwkosten en de arbeidsmarkt de grootste bouwbelemmeringen zouden zijn zien we nu dat er meer belemmeringen zijn, zoals al eerder genoemd.

Wat hadden we gepland (begroting)

We investeren daarom onder andere in de slagkracht van de gemeente door extra personeel aan te nemen en door ons te focussen op grootschalige ontwikkelgebieden. We zetten maximaal in op het toevoegen van grotere aantallen woningen die snel te realiseren zijn, zoals op de (nog af te bouwen) nieuwbouwlocaties en in het stadscentrum. Inbreiden kost veel tijd en gaat vaak ten koste van bestaand groen. Om die reden zijn we daarmee de komende periode terughoudend. Ook gaan we in deze periode nog niet aan de gang met het ontwikkelen van Pampushout.
Ondanks onze voortvarende en welwillende aanpak zal het bouwen van woningen met de huidige krapte op de arbeidsmarkt en de hoge bouwkosten ook een grote uitdaging vormen. Hier zullen we creatief mee moeten omgaan. Ook de discussie rondom stikstof en de afkoelende woningmarkt maken het bouwen van zoveel woningen onzeker.

Oosterwold is een plek van pionieren

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

In 2023 zijn de onderzoeken, adviezen en input van Oosterwolders gebundeld in een document met daarin een groot aantal voorstellen voor de doorontwikkeling van Oosterwold: 'Oosterwold – Het vervolg'. We hebben dit document in de zomer van 2023 aan de raad voorgelegd (raadsbesluit 7-12-2023). Anders dan bedoeld, bevatte het nog geen antwoord op de vraag waar en wanneer we starten met deel 2 van Oosterwold. We hebben besloten om eerst deel 1 van Oosterwold op orde te brengen. Dat betekent herstellen waar nodig, verbeteren waar dat wenselijk is en voorkomen waar dat kan. De keuzes over de ontwikkelstrategie voor deel 2 maken we later. Hier zijn drie belangrijke redenen voor:

de minister van Binnenlandse Zaken en Wonen ons vraagt te onderzoeken of wein fase 2 van Oosterwold 5.000 extra woningen kunnen bouwen.
in het programma Ruimte voor Defensie is een locatie in deel 2 aangewezen als zoekgebied voor een nieuwe nationale kazerne.
we moeten een aantal zaken anders te organiseren bij de verdere ontwikkeling van Oosterwold en hiermee eerst ervaring op te doen. De onderwerpen waar we zaken anders willen gaan oppakken gaan bijvoorbeeld over het aanleggen van riolering, hoe om te gaan met kavelwegen en handhaving doorwaadbare zones en stadslandbouw, het meer geclusterd uitgeven van gronden en begeleiden van initiatiefnemers en betaalbare woningbouw. Daarnaast spelen ook vraagstukken over sociale en maatschappelijke voorzieningen en hoe die gerealiseerd kunnen worden in Oosterwold.

In 2023 zijn ook diverse besluiten genomen over de aanleg van riolering in Oosterwold, en is onderzocht welke andere zorgplichten er nog zijn.

Wat hadden we gepland (begroting)

De afgelopen jaren hebben we veel geleerd over hoe we deze bijzondere wijk verder kunnen blijven ontwikkelen. Een belangrijke nieuwe fase breekt nu aan met een besluit over deelgebied 2. Dit gaat over de verdere ontwikkeling van Oosterwold aan de andere kant van de A27. In 2022 hebben we de gemeenteraad al meerdere keren geïnformeerd en meegenomen in het verhaal van de verdere ontwikkeling van Oosterwold. Zo hebben we met u geïnformeerd over de ruimtelijke verkenning en een doorvertaling van de opgedane ervaringen. In combinatie met de uitwerkingsopdrachten over de ruimtelijke verkenning, verkenning van grondposities en de ontwikkelingen op de woningmarkt, leidt dit tot scenario’s die we in 2023 aan de gemeenteraad voorleggen. Deze scenario’s geven een antwoord op de vragen waar, wanneer en hoe we gaan beginnen aan deelgebied 2 Oosterwold.