Veiligheid en handhaving

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Almere groeit. De groei van onze jonge stad biedt volop kansen, maar brengt ook grootstedelijke uitdagingen met zich mee. Terugkijkend op het eerste jaar uit de vierjarige periode kan over het algemeen geconcludeerd worden dat het goed gaat met de veiligheid in Almere. Het aantal geregistreerde misdrijven en overlastincidenten vertoont een relatief stabiel beeld. Opvallend hierin is dat voor beide categorieën Almere lagere aantallen heeft dan in de vergelijkbare steden uit het ‘EMMA-onderzoek’. In 2023 werden per 1.000 inwoners 41,2 geregistreerde misdrijven gepleegd (41,1 in 2022) en werden er 21,1 overlastincidenten gemeld (22,1 in 2022).   

Wat hadden we gepland (begroting)

Die groei werkt door in de ontwikkeling van het criminaliteits- en veiligheidsbeeld. Een verdere daling van het aantal delicten valt niet te verwachten en een stijging is meer waarschijnlijk. Ook zorgt de groei van de stad voor andersoortige problematiek, waarvan enkele voorbeelden hierna aan de orde komen.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Almere kent een relatief hoog aantal jeugdigen die verdacht worden van misdrijven. De cijfers over 2023 zijn nog niet beschikbaar. In 2022 was een lichte daling te zien van het aantal jeugdige verdachten per 1.000 jeugdigen in vergelijking met de gemiddelden uit de jaren 2019 – 2021. Wel ligt het aantal jeugdige verdachten hoger dan vergelijkbare steden.

In 2023 is met succes gewerkt aan het indienen van een aanvraag voor financiële middelen uit het landelijke programma ‘Preventie met Gezag’. De toegekende extra middelen maakt het mogelijk om in te zetten op het voorkomen dat jongeren in risicoposities betrokken raken bij criminaliteit of om hulp te bieden aan jongeren bij het stopzetten van criminele carrières.

Daarnaast is de lokale persoonsgerichte aanpak uitgebreid voor casuïstiek omtrent jongeren onder de 18 jaar die vatbaar zijn voor een doorgroei in de (harde) drugscriminaliteit. Tevens is uitvoering gegeven aan voorlichtingsprogramma’s op scholen, waaronder ‘Oké op School’, waarmee circa 12.000 leerlingen zijn bereikt.  

Wat hadden we gepland (begroting)

Bovendien lijkt zich een verharding van de criminaliteitsproblematiek bij een selecte groep jongeren af te tekenen. Daarnaast blijkt de jeugd in Almere bovengemiddeld kwetsbaar om de drugscriminaliteit te worden ingezogen. Almere krijgt steeds meer te maken met grootstedelijke jeugdproblematiek.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Ondermijnende criminaliteit is in Nederland, en daarmee ook in Almere, veelal gericht op de productie en handel van drugs. Dat gaat vaak samen met grof geweld, bedreigingen en intimidatie. In 2023 was voor het eerst na een lange periode van stijging (2019 – 2022) een daling waarneembaar van het aantal drugs- en wapenmisdrijven in Almere. Het ging in 2023 om 1,12 drugs- en wapenmisdrijven per 1.000 inwoners (1,33 in 2022). Dit aandeel lag ook lager dan in de vergelijkbare steden uit het EMMA-onderzoek.

In 2023 is gewerkt aan het voorkomen en bestrijden van de georganiseerde ondermijnende criminaliteit door het ontwikkelen of actualiseren van beleid, het intensiveren van het aantal integrale controles op bedrijventerreinen, het regisseren van complexe casuïstiek en het verhogen (van de bewustwording over) de bestuurlijke weerbaarheid.

Wat hadden we gepland (begroting)

De grootste dreiging vanuit de georganiseerde misdaad voor de Nederlandse samenleving is de drugshandel en de komende tien jaar blijft drugs een groeimarkt. Gezien de groei en ontwikkeling van de stad en de mogelijkheden voor witwassen in onder meer de bouw- en vastgoedsector, ligt hier een stevige opgave voor de gemeente Almere en haar ketenpartners.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

De beleving van veiligheid is een complex onderwerp zonder een pasklare aanpak. De inzet was in 2023 hierdoor divers. Voorgaand jaar is gestart met de Veiligheidsmonitor 2023. De resultaten worden in het tweede kwartaal van 2024 verwacht en gedeeld.

Wel is ingezet op (signalen over) gevoelens van onveiligheid. Concreet voorbeeld hiervan is het in 2023 opgerichte verbindingsoffensief. Naar aanleiding van signalen van onveiligheidsgevoelens is in een periode van zeven maanden (april – oktober) eens per zes weken een ontmoetingsmoment georganiseerd in het centrum van Almere Haven. Op deze wijze is meermalen laagdrempelig het gesprek gevoerd met inwoners en ondernemers over veiligheid gerelateerde onderwerpen, zoals cameratoezicht, leefbaarheid, overlast en criminaliteit. Daarnaast is in 2023 een nieuwe training ontwikkeld voor inwoners die actief willen bijdragen aan een veilige woon- en leefomgeving. Bijvoorbeeld door een deelname aan het Waaks-project, een buurtapp-groep of Burgernet.

Wat hadden we gepland (begroting)

Hoe veilig iemand zich voelt is een samenspel van verschillende factoren. Wat hierin bijvoorbeeld meespeelt zijn signalen van criminaliteit en overlast, de mate van sociale cohesie en sociale controle, de inrichting van de fysieke ruimte en het vertrouwen in instituties zoals de gemeente. Hoe het veiligheidsgevoel zich ontwikkelt de komende jaren hangt vermoedelijk sterk samen met de ontwikkeling van de bovengenoemde factoren.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Digitale criminaliteit is een breed begrip. Uit een analyse op de gegevens van de Veiligheidsmonitor 2021 blijkt dat in Almere meer slachtoffers waren van digitale criminaliteit dan van traditionele criminaliteit. In totaal rapporteerde 20% van de respondenten uit Almere slachtoffer te zijn geweest van een vorm van digitale criminaliteit, dit ten opzichte van 19% van een vorm van traditionele criminaliteit. Uit politiecijfers blijkt dat digitale criminaliteit in 2023 minder voorkwam per 1.000 inwoners dan gemiddeld in de voorgaande vier jaar. In deze tijdsperiode (2019 – 2022) was een sterke stijging waarneembaar door de Covid-periode. Wel was er ten opzichte van 2022 een kleine stijging zichtbaar in 2023: van5,6 naar 5,9 slachtoffers per 1.000 inwoners. Almere wijkt hierin weinig af van de vergelijkbare steden.

In 2023 is maatwerk toegepast voor een drietal doelgroepen, namelijk (1) jongeren, (2) senioren en (3) ondernemers. Voor alle doelgroepen zijn er bewustwordingsactiviteiten, kennisprogramma’s en interventies georganiseerd om het bewustwordingsniveau te vergroten en slachtofferschap te voorkomen. Voorgaand jaar is bewust geïnvesteerd in het gezamenlijk inventariseren van de bestaande behoeften onder ondernemers. Dit vormt de basis voor een meer gerichte inzet in de toekomst.

Tevens is voorgaand jaar is bewust voor gekozen om de digitale leefwereld van jongeren te integreren in het plan van aanpak voor Preventie met Gezag. Daarnaast is ook gestart met een proef voor digitale buurtambassadeurs, dit met het doel inwoners te betrekken bij het digitaal weerbaar maken van hun buurtbewoners.

Wat hadden we gepland (begroting)

De covid-19 pandemie heeft deze trend waarschijnlijk versterkt. Mogelijk is de aangiftebereidheid ook gegroeid. De groei van cybercriminaliteit houdt de komende jaren zonder twijfel aan. De aanpak van cybercriminaliteit vergt een enorme impuls over de gehele linie van voorlichting en bewustwording tot opsporing.

Naast de bovenstaande aandachtsgebieden heeft het EMMA-onderzoek informatie en aanbevelingen opgeleverd die richting geven voor de dialoog met de raad. Samen met opgehaalde inbreng uit de stad leidt dit tot de ambities voor de veiligheidsaanpak in Almere. Het veiligheidsplan zal de ambities en acties bevatten die met de beschikbare middelen te realiseren zijn. Onze verwachting is echter dat de complexiteit en intensiviteit van de opgave op het gebied van veiligheid voor de langere termijn verder zullen toenemen.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Door te investeren in handhaving hebben we de achterstanden die we hadden kunnen verkleinen. Het gemiddeld aantal openstaande meldingen over de openbare ruimte hebben we kunnen verlagen van ongeveer 600 naar 400, en de afhandeltermijn is meer dan gehalveerd naar 18 dagen. We hebben ook het aantal controles op bedrijventerreinen kunnen verhogen van 3 integrale controles in 2022 naar 6 in 2023. Door personeelsverloop en inwerken van nieuwe collega’s gaat de gewenste inhaalslag wel minder snel dan verwacht. Ondanks het grote verloop aan personeel is het ons wel gelukt om voldoende mensen beschikbaar te hebben voor de uitvoering van onze taken. De grootste knelpunten hebben we hiermee opgelost.
We hebben in 2023 gewerkt aan een beleidskader voor de Omgevingswet. Het college heeft dit vastgesteld en begin 2024 is de raad hierover geïnformeerd. Over de uitvoering van toezicht en handhavingstaken gaan we nog in gesprek met de raad.

Wat hadden we gepland (begroting)

We doen dit om acute knelpunten in de handhaving op te lossen. De afgelopen jaren is de handhaving en het toezicht in Almere niet meegegroeid met de ontwikkeling van Almere.  Met deze extra investering is de ambtelijke organisatie beter in staat om vragen van inwoners en bedrijven te beantwoorden. Ook kunnen we  beter bekijken hoe het er voor staat met brandveiligheid en bouwkwaliteit van (ouder wordende) gebouwen in Almere. In het komende jaar leggen we de raad een voorstel voor over het besteden van dit geld per onderwerp.